Liselere Giriş Sınavının 2 Haziran 2024’te pazar günü gerçekleştirileceği açıklandı. Milyonlarca genç 02 Haziran 2024 tarihlerinde liselere giriş için yarışacak. Çocukların uzun süreler hazırlandığı bu sınav yaklaştıkça ailelerin ve öğrencilerin kaygı düzeyleri de giderek artıyor. Sınav öncesi bilmenizde fayda olabilecek bilgileri sizler için derledik.
Sınav Kaygısı Nedir?
Literatürde sınav kaygısı, sınav esnasında öğrencilerin sahip oldukları bilgileri verimli bir şekilde kullanmasına ve bundan dolayı da düşük başarı göstermelerine neden olan yoğun kaygı olarak tanımlanmaktadır.
Neden oluşur?
Sınav kaygısının oluşmasında birçok etmen rol almaktadır. Bunlardan ilki öğrencinin o sınava yüklediği anlamdır. Özellikle iyi bir liseye girebilmek için tek şans olan LGS sınavına girecek öğrencilerin birçoğu için bu sınav çok önemlidir. Bu nedenle LGS’ye girecek öğrencilerde yoğun kaygı yaşanmaktadır.
Bu kaygının oluşmasında ailelerin de rolü büyüktür. Birçok ebeveyn aslında çocuğunda sınav kaygısı oluşmasına neden olabilecek sözler ya da davranışlarda bulunabilir.
Öğrencilerde sınavla ilgili oluşan düşünceler, toplumun sınava yüklediği anlam ve sınav sonrasındaki kazanımlara verilen önem gibi etmenler sınav kaygısının oluşmasındaki diğer önemli hususlardır.
Sınav Kaygısı Belirtileri ve Etkileri Nelerdir
Sınav kaygısı yaşayan öğrencilerde başarısız olma düşüncesi hakimdir. Bu nedenle öğrencilerde huzursuzluk, iç sıkıntısı, çalışmaya isteksizlik ve genel olarak hayata karşı depresif bir yaklaşım görülebilir. Bunlara ek olarak genel bir uyku hali, mide krampları, taşikardi ve titreme gibi fiziksel belirtilerle de karşılaşabilirsiniz.
Sınav kaygısının öğrencilerdeki en önemli etkisi ise var olan bilgilerini kullanamama ya da aktaramama durumuna düşmeleridir. Öğrenciler sınav esnasında okudukları metni anlayamazlar ya da yorumlayamazlar. Bu noktadan sonra da panik hali başlar. Öğrenciler dikkatlerini odaklamakta zorlanır, acele etmeye başlar ve böylelikle de sınavda istediği başarıyı elde edemez.
Sınav kaygısı her zaman kötü müdür?
Aslında belirli bir düzeyde kaygı yararlıdır. Çünkü duyu organlarının çalışması hızlanır, algı hızı artar, hızlı ve doğru kararlar vermeyi sağlar. Öğrenilmiş bilgiler daha hızlı hatırlanır. Tepkiler hızlı ve genellikle doğru olur. Ancak kaygının dozu burada önem kazanıyor. Bunların tam tersi sonuçlara sebep oluyorsa o zaman kaygıyla başa çıkma yöntemlerinin devreye sokulması gerekir.
Sınav Kaygısı ve Aile İlişkisi
Ülkemizde aileler çocuklarının gireceği sınavlara büyük önem vermektedir. Bu nedenle çocuklarının başarılı olması için her şeyi yapmaya çalışırlar. Fakat ailelerin sınava yüklediği anlam, çocuklarının sınav kaygısı yaşamasına neden olabilir. Bu nedenle ailelerin sınava yönelik sahip oldukları tutum, davranış ve yaklaşımlarda dikkatli olması gereklidir.
Aileler sahip oldukları kaygıları çocuklarına yansıttıkları anda çocukta da sınav kaygısı oluşmaya başlar. Bu duruma engel olmak için çocuklarınız ile ilgili yüksek beklenti içine girmemeniz önemlidir. Aileler sınavı nihai bir amaç olarak görmemelidir. Aksine sınav bir araç olarak görülmeli ve çok fazla detaya inilmeden değerlendirilmelidir.
Aileler sınav kaygısını azaltmak için neler yapabilir
Sınav kaygısının azaltılmasında aileler etkin olarak yer alırlar. Ailelerin genellikle bilmeden bile olsa sınav kaygısına neden olabilecek konuşma ya da davranışlarda bulunmaktadırlar. Bu durumu en az seviyeye indirebilecek olan kişiler de gene ailelerdir. Bu nedenle söylem ya da davranışlarınızda yapacağınız bazı küçük değişiklikler ile çocuğunuza yardımcı olabilirsiniz.
Çocuğunuzun yanında olduğunuzu gösterin
Yapılabilecek en güzel şey velilerin çocuklarının yanında olduklarını hissettirmeleridir. Çocukların belki de en fazla yakındıkları durum ailelerini üzecekleri düşüncesidir. Bu durumu tersine çevirmek için çocuklarınızla olumlu iletişim kurmalısınız. Olumlu geri bildirimler sunarak öğrencinin kendisini daha iyi hissetmesini sağlayabilirsiniz.
Duyguların paylaşılmasında önemli olan şey ise ebeveynlerin bu süreçte kendi kaygılarını kontrol ederek çocukları ile iletişim kurmasıdır. Böyle bir durumda çocukların da kaygı düzeyleri azalır. Çocuğunuz sizin sakin ve net duruşunuz karşısında sizi de görerek daha kontrollü olacaktır.
Çocuklarınıza her an müdahale etmeyin
Sınırlarınızın farkında olmanızda fayda var. Çocuğunuza her an ders çalış, neden çalışmıyorsun ya da çalıştın mı gibi yargılayıcı tavırlarla yaklaşmak yerine ona güvendiğinizi belirten cümlelerle yaklaşmanız daha etkili olacaktır.
Sınav ile ilgili beklentilerinizde gerçekçi olun
Çocuğunuzla sınav hakkında konuşurken dikkatli olmanız önemlidir. Sınav ve sonuçları ile ilgili gerçekçi beklentiler içinde olmalısınız. Gerçekçi hedef seçimi hem hayal kırıklıkları hem beklentiler açısından çok önemlidir. Yetenek ve ilgilere göre çocukla birlikte, empati yaparak birkaç seçenek hedef belirlenebilir. Böylelikle çocuğunuz üzerinde gereksiz bir baskı kurmazsınız. Buna ek olarak çocuğunuzu diğer öğrencilerle kıyaslamayın. Böyle bir durumda öğrenci kendisini başarısız ve değersiz hissedebilir. Eğer ailenin beklentileri ile çocuğun yetenekleri örtüşmezse bu durum motivasyonu düşürebilir.
Sınavı ölüm kalım savaşı gibi yansıtmayın
Çocuğunuzun yanında sınavı ölüm kalım meselesi olarak gösteren söz ve davranışlardan kaçınmanızda fayda var. Sınav ile ilgili yüreklendirici söz ve davranışlar çocuğunuzun daha iyi motive olmasını sağlayacaktır. Yapacağımız motivasyon konuşmalarında “zeki olmak, akıllı olmak” yerine “çaba ve gayret” konularında vurgu yapmak daha kıymetli olur. “Bu sınavın hayatının devamı konusunda, yaşayacakları hayatın tamamı hakkında belirlemeye yapmayacağını, onu anladığınızı, sonuç her ne olursa olsun her zaman yanında olduğunuzu, bu süreçte elinden gelenin en iyisi yaptığını” öğrenciye ifade etmek çok yerinde olacaktır. Sınava az bir süre kala yaptığı hataları ifade etmek, pişmanlıkları dile getirmek, başka arkadaşları kıyaslamak kaçınmanız gereken şeylerdir.
Beraber eğlenceli aktiviteler gerçekleştirin
Sınavlar gelip geçicidir. Bir ömür boyunca çocuğunuz sayısız sınava girecek fakat sizin çocuğunuzla geçireceğiniz anların geri gelmeyeceğini bilerek hareket edin. Çocuğunuzla beraber eğlenceli aktiviteler yapmanız hem çocuğunuzun hem de sizin hayatınızda ve hafızanızda güzel bir yer edinecektir. Ayrıca çocuğunuzun potansiyel sınav kaygısını da en aza indirecektir. Buna ek olarak çocuğunuz ilginizi ve desteğinizi gördükçe kendini gerçekleştirmek, kendi potansiyelini aşmak için daha fazla güdülenecektir.
Çocuğunuzun mola vermesine engel olmayın
Hepimiz biliyoruz ki sınavlarda başarılı olmak için çalışmak gerekiyor. Fakat çalışmak kadar önemli olan bir durum da mola vermektir. Ara vermeden ders çalışmak faydadan çok zarar getirecektir. Mola süresince çocuğunuzun farklı şeylerle ilgilenmesini telkin edebilirsiniz. Bunun yanı sıra kendisini dinlendirecek aktivitelerde de bulunabilir.
Fakat mola sürelerinin çok uzun olmaması gerekiyor. Dinlenme sürelerini belli bir sistemde olmasının çok daha verimli olduğu biliniyor. Eğer çocuğunuz mola süreleri ile ilgili kendi sistemine sahip değilse pomodoro tekniğini uygulayabilir.
Pomodoro Tekniği Nedir?
Pomodoro tekniği verimli ders çalışma süresi üzerine inşa edilmiştir. Bu sistemde öğrenciler 25 dakika ders çalışır. Ders sonrasında 5 dakika mola verilir. Toplamda ortaya çıkan 30 dakikalık sürece 1 pomodoro denir. Bu durumda 4 pomodoro süreci sonrasında 15-20 dakika gibi daha uzun dinlenme süresi kullanılabilir.
Sınav öncesinde son günlerde neler yapılmalı?
- Bol bol tekrarlar yapılmalı
- Çıkmış sorulara ve deneme sınavlarına ağırlık verilmeli
- Deneme sınavlarında süre tutulmalı.
- Sınav öncesi uyku düzeni ve beslenmelerine dikkat edilmeli.
- Sindirim sisteminde sıkıntı oluşturabilecek yiyecekler tüketmemeli.
- Çok yağlı, ağır gıdalar yerine protein, karbonhidrat, çok yağ içermeyen hafif gıdalar tercih edilmeli.
- Mümkünse sınav öncesi dışarıda yemek yerine evde pişen yemekleri tercih edilmelidir.
Sınav günü kahvaltı yapmalı mı?
Kahvaltı normal günlerde de çok önemli bir öğündür. Önemli bir sınavın bulunduğu günde çocuğunuza hazırlayacağınız kahvaltı daha da büyük bir öneme sahiptir. Bu nedenle sınav sabahı çocuğunuza mutlaka kahvaltı yaptırmalısınız. Hazırlayacağınız kahvaltının yağsız ve protein ağırlıklı olmasına dikkat edin. Süt, peynir, zeytin, saplı maydanoz, siyah kuru üzüm ve kaynamış yumurta gibi besinleri tercih edebilirsiniz.
Hacer SUNAL DÖNMEZ
Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Öğretmeni